- βρετανικό μέταλλο
- (britannia metal). Κράμα κασσίτερου και μολύβδου (συνήθως ένα μέρος μολύβδου με δέκα κασσίτερου). Ήταν γνωστό στην αρχαιότητα, αλλά μόνο μετά τον 15ο αι. άρχισαν να κατασκευάζονται –εκτός από τα κοινά μαγειρικά ή επιτραπέζια σκεύη– και διακοσμητικά αντικείμενα από ευγενές, δηλαδή λεπτότερης κατεργασίας β.μ. Οι πρώτοι τεχνίτες ήταν Γάλλοι, με κυριότερο εκπρόσωπο τον Φρανσουά Μπριό, και Γερμανοί από τη Νυρεμβέργη. Τον 16ο και 17ο αι. η βιοτεχνία του β.μ. αναπτύχθηκε πολύ, όχι μόνο στη Γαλλία, αλλά και στη Βοημία, στη Γερμανία, στην Αγγλία, στην Ολλανδία και αργότερα στην Ελβετία. Στην Ιταλία διαδόθηκε στις παραμεθόριες περιοχές του Πιεμόντε και κυρίως του Βένετο, που είχε και την καλύτερη παραγωγή. Τα ωραιότερα αντικείμενα ευγενούς β.μ. είναι τα γερμανικά, τα βοημικά και τα γαλλικά. Έχουν λεπτότατη επεξεργασία, φροντισμένη το ίδιο όπως στα πιο πολύτιμα αργυρά είδη και φτάνουν κάποτε στις δημοπρασίες σε υψηλότατες τιμές. Τα είδη από β.μ. ήταν κατά κανόνα ανάγλυφα και χυτεύονταν σε καλούπια ορειχάλκινα ή σιδερένια, σκαλισμένα συνήθως από τον ίδιο τον τεχνίτη του β.μ. H διακόσμηση μπορούσε επίσης να είναι εγχάρακτη με ειδικά καλέμια ή να γίνεται με διάβρωση ή με σφυρηλασία (αυτή φαίνεται πως ήταν και η παλαιότερη τεχνική· μάλιστα πολλές συντεχνίες είχαν σύμβολό τους το σφυρί). Τον 17ο αι., όταν οι οικονομικές συνέπειες του Εκατονταετούς πολέμου ανάγκασαν τις εκκλησίες να αντικαταστήσουν τον άργυρο με φτηνότερο μέταλλο, κατασκευάστηκαν από β.μ. και πολλά λειτουργικά σκεύη. Toν 18o αι. η κατεργασία του για κοινή και διακοσμητική χρήση συνεχίστηκε σε ευρεία κλίμακα. Τότε δημιουργήθηκαν αντικείμενα σε στύλ μπαρόκ και ροκοκό σημαντικής ιστορικής και καλλιτεχνικής αξίας, συγκεντρωμένα σήμερα κατά ένα μεγάλο μέρος στα μουσεία της Γερμανίας, της Γαλλίας και της Αγγλίας. Toν 19o αι., με τη βαθμιαία διάδοση της πορσελάνης, η χρήση του β.μ. σταμάτησε. Τα είδη που κατασκευάζονται σήμερα με αυτό το κράμα είναι είτε απομιμήσεις είτε παραποιήσεις των παλαιών. Στο διάστημα των σαράντα έτων, από το 1880 έως το 1920, τα αντικείμενα από β.μ. κίνησαν το ενδιαφέρον των συλλεκτών, ιδίως στη Γερμανία, την Αυστρία και τη Γαλλία.
«Η μαστίγωση του Χριστού», ανάγλυφο κατασκευασμένο στη νότια Γερμανία από βρετανικό μέταλλο (Συλλογή Μπέρτι, Ρώμη· φωτ. Gilardi).
Σκεύος από βρετανικό μέταλλο, με εγχάρακτες σκηνές κυνηγιού.
Dictionary of Greek. 2013.